Dwadzieścia lat temu Polska dokonała historycznego kroku pod względem swojej polityki obronnej, stając się członkiem Sojuszu Półnoatlantyckiego, jednej z najsilniejszych i najefektywniejszych organizacji obronnych w dziejach.
Było to wydarzenie symbolizujące znaczący przełom w historii Europy Środkowej, sprawiający że pod względem obronnym nastąpił powrót Polski do zachodniej, demokratycznej strefy wpływów. Członkostwo w Sojuszu Północnoatlantyckim dało Polsce realne gwarancje bezpieczeństwa i wzmocniło znaczenie państwa na arenie międzynarodowej. Konieczność dostosowania do standardów NATO spowodowała również, że Siły Zbrojne RP osiągnęły wysoki poziom zdolności do współdziałania z wojskami sojuszniczymi, co potwiedziły liczne ćwiczenia, jak również wspólne operacje humanitarne, stabilizacyjne i obronne w Europie i poza nią, zarówno na lądzie, na morzu jak i w powietrzu.
Z tej okazji Instytut Studiów Międzynarodowych zorganizował konferencję naukową "Dwie dekady polityczno-wojskowego wymiaru członkostwa Polski w strukturach Sojuszu Północnoatlantyckiego". Jej celem była analiza i podsumowanie wysiłku związanego z wejściem Polski do struktur NATO, wspólnymi działaniami sojuszniczymi oraz nakreślenie perspektyw dalszej roli Polski i jej sił zbrojnych wobec nowych trendów i zagrożeń.
W chwili gdy powróciły napięcia na linii Zachód – Rosja, gdy wraca potrzeba umocnienia pierwotnej, obronnej roli Sojuszu i gdy w miejsce dawnego pojęcia luki fuldańskiej pojawił się problem strategicznie ważnego przesmyku suwalskiego i gdy coraz częściej polskie drogi przemierzają kolumny pojazdów wojskowych, ta część naukowej refleksji nad bezpieczeństwem militarnym jest szczególnie ważna. Musi ona jednak być zakorzeniona w analizie przeszłych doświadczeń i działań i jest możliwa tylko drodze dyskusji.
W dyskusjach podczas konferencji wzięli udział naukowcy związani z licznymi ośrodkami akademickimi, jak również doświadczeni praktycy - w tym oficerowie mający za sobą długoletnią praktykę ze służby na stanowiskach w strukturach NATO. Spośród uczelni, oprócz Uniwersytetu Wrocławskiego, reprezentowane były m.in Narodowy Uniwersytet w Kijowie, Narodowy Uniwersytet w Tibilisi, Akademia Wojsk Lądowych, Uniwersytety: Gdański, Warszawski i Jagielloński. Udział wzięli także przedstawiciele Sił Zbrojnych oraz Straży Granicznej. Wyłącznym patronem medialnym był magazyn militarny Frag Out
Sesję plenarną otworzyło, odbywające się za pośrednictwem łączy internetowych, wystąpienie Roberta Pszczela, Senior Officer for Russia and the Western Balkans w Public Diplomacy Division. Przedstawił on aktualną agendę Sojuszu, a w toku dyskusji, udzielił odpowiedzi na szereg pytań ze strony uczestników konferencji.
Także druga część sesji plenarnej przebiegała pod znakiem strategicznych wyzwań dla Sojuszu. Pierwszy zabrał głos gen dyw w st. spocz, prof. dr hab. Bolesław Balcerowicz, analizujący kondycję Sojuszu i wyzwania stojące przed nim w bieżącym okresie. Prof. dr hab. Piotr Mickiewicz z kolei wygłosił referat zatytułowany "Samowystarczalność obronna czy wspólnota interesów jako zasadnicza determinanta polskiej aktywności w NATO". Dopełnieniem było wystąpienie przedstawicielki Instytutu Studiów Międzynarodowych UWr. prof. dr hab. Elżbiety Stadtmuller dotyczący problematyki postrzegania bezpieczeństwa międzynarodowego na przełomie stuleci.
Następną częścią konferencji były cztery sesje panelowe dotyczące takich zagadnień jak: proces rozszerzania Sojuszu Północnoatlantyckiego, polskie doświadczenia z procesu integracji i funkcjonowania w strukturach NATO, rolę Sojuszu w świetle współczesnych problemów międzynarodowych oraz aktywność militarna NATO z uwzględnieniem roli Wojska Polskiego we wspólnych operacjach. Podczas tych paneli wypowiadali się przedstawiciele różnych środowisk. Dotyczyły one kwestii prawnych, strategicznych, problematyce współczesnych konfliktów w tym tzw. "wojny hybrydowej" oraz roli sił morskich w działaniach Sojuszu. Wiele z tych zagadnień dotyczyło relacji NATO z państwami nie będącymi jego członkami, ale znajdującymi się w jego sąsiedztwie, jak Ukraina, Gruzja, Białoruś czy państwa bałkańskie. Dyskusje następujące po tych wystąpieniach były nierzadko intensywne, wykazujące odmienność perspektyw poznawczych i doświadczeń uczestników konferencji.
Reasumując, konferencję należy ocenić jako udaną i stanowiącą podstawę do kontynuacji aktywności naukowej w zakresie roli Polski w Sojuszu Północnoatlantyckim.
Link do zapisu wideo sesji plenarnej: https://www.youtube.com/watch?v=lk99prYZITc&t=117s 
dr Michał Piekarski